Leren van andermans visies, ervaringen en competenties
We creëren onder invloed van onze interactie met anderen actief nieuwe referentiekaders en stellen de bestaande voortdurend bij. Essentieel hierbij is een basishouding van reflectie en zelfkritiek, op onszelf zowel als op tradities, verworvenheden, normen en waarden van de groepen waartoe we behoren.
Subcompetenties
Omgaan met diversiteit in het beroepsprofiel en de basiscompetenties van de leraar
- 1. Functioneel geheel 1: de leraar als begeleider van leer- en ontwikkelingsprocessen
- 1.8. Observatie en evaluatie voorbereiden (in overleg met collega’s)
- 1.13 De leerkracht kan leer-en ontwikkelingsprocessen opzetten, zowel vanuit de inhouden van zijn/haar vakgebied, als vanuit een vakoverschrijdende invalshoek.
- 5. Functioneel geheel 5: de leraar als innovator – de leraar als onderzoeker
- 5.1. resultaten van onderwijsontwikkelingswerk en vernieuwende elementen aanwenden en aanbrengen.
- 7. Functioneel geheel 7: de leraar als lid van een schoolteam
- 7.3. De eigen pedagogische en didactische opdracht en aanpak in teamverband bespreekbaar maken
- 10. Functioneel geheel 10: de leraar als cultuurparticipant
- 10.1. Actuele thema's en ontwikkelingen onderscheiden en kritisch benaderen rond de volgende domeinen het sociaal-politieke domein; het sociaal-economische domein; het levensbeschouwelijke domein; het cultureel-esthetische domein; het cultureel-wetenschappelijke domein.
Attitudes:
- A1 beslissingsvermogen: durven een standpunt in te nemen of tot een handeling over te gaan, en er ook de verantwoordelijkheid voor dragen.
- A3 kritische ingesteldheid: bereid zijn zichzelf en zijn omgeving ter discussie te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de wenselijkheid en haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren, alvorens een stelling in te nemen.
Evalueren & observeren
Als veel studenten (niet) goed scoren met betrekking tot deze competentie, hoe zou je dit kunnen verklaren?
Deze competentie kan je observeren doorheen verschillende activiteiten: tijdens practica, groepsopdrachten, individuele taken,…. Een aantal vragen kunnen je hierbij helpen:
- Hebben studenten het moeilijk om hulp te vragen aan anderen?
- Aanvaarden studenten hulp van elkaar?
- Kunnen studenten hun sterktes en zwaktes formuleren?
- Kunnen studenten hun eigen mogelijkheden goed inschatten?
- Zijn studenten in staat om anderen te helpen?
- Kunnen studenten feedback geven en aanvaarden?
- Staan studenten erg afwijzend of veroordelend t.o.v. situaties, uitspraken die “anders” zijn?
Observatieschema:
Context / lesinhoud: |
Klas / groep: | Beoordelaar: |
Competentie: Leren van andermans visies, ervaringen en competenties |
Subcompetenties | Datum | - | +/- | + | ++ | Waarom geef je deze score? Staaf met voorbeelden. |
De student waardeert de deskundigheid van anderen en maakt er optimaal gebruik van. | | | | | | |
De student vraagt anderen om advies of naar hun mening. | | | | | | |
De student beantwoordt vragen van en geeft advies aan anderen. | | | | | | |
De student aanvaardt feedback en gaat er constructief mee om. | | | | | | |
De student geeft op een constructieve manier feedback. | | | | | | |
De student reflecteert over eigen handelen, waarden en normen. | | | | | | |
De student stuurt het eigen referentiekader bij vanuit interactie met anderen. | | | | | | |
De student past het eigen handelen / gedrag aan vanuit observatie van en discussie met anderen. | | | | | | |
| | | | | | | |
- Moet verbeteren, er wordt meer verwacht
+/ - Aanvaardbaar
+ Goed, voldoet aan de verwachtingen
++ Uitstekend, overtreft de verwachtingen
Activiteiten
Interpreteren & analyseren
- Is er een veilig en stimulerend pedagogisch didactisch klimaat?
- Kan iedereen voor zijn of haar mening uitkomen? Kunnen studenten luisteren naar elkaar? Stimuleer je de uitwisseling van verschillende meningen, visies tijdens je lessen? Sta je zelf open voor een andere mening, visie met betrekking tot je lessen?
- Hebben de studenten zicht op elkaars competenties, weten ze van mekaar waar ze goed in zijn, waar ze mee bezig zijn op school, thuis, tijdens hun vrije tijd? Weet jij waar je studenten hun talenten, interesses liggen in en buiten de school? Gebruik je deze kennis bij het aanbrengen van nieuwe leerstof?
- Zijn studenten bereid om elkaar te helpen? Bouw je dergelijke momenten in in je lespraktijk?
- Organiseer je je lessen zo dat studenten mekaar moeten helpen om tot een resultaat te komen? Laat je studenten samen naar mogelijke oplossingen zoeken voor problemen / vragen vooraleer je zelf ingrijpt?
- Ga je bewust om met groepssamenstelling?
- Geef je zelf regelmatig feedback op wat je studenten doen, hoe ze in de les functioneren?
- Vraag je zelf regelmatig feedback aan de studenten i.f.v. je eigen didactisch handelen in de klas, nieuwe lesmethodes, handboeken e.d.m.
- Laat je studenten zelf criteria opstellen voor het geven van feedback?
- Oefen je met je studenten in op het geven van feedback op een goede manier?
Mogelijke acties
- Zoek probleemstellingen, vragen, onderwerpen die boeiend en levensecht genoeg zijn zodat de studenten worden uitgedaagd en bij elkaar te rade moeten gaan om de opdracht tot een goed einde te kunnen brengen.
- Gebruik voldoende werkvormen waarbij studenten met elkaar in interactie moeten treden om tot resultaat te komen.
- Ga bij samenwerkingsopdrachten bewust om met groepssamenstelling zodat de studenten optimaal van elkaar kunnen leren.
- Maak voldoende tijd vrij voor reflectie:
- Wat gebeurde er tijdens de activiteit en hoe voelden de studenten zich erbij?
- Wat hebben de studenten over zichzelf geleerd?
- Wat hebben de studenten geleerd over de besproken thema’s in de activiteit, en hoe kan men gebruiken wat men geleerd heeft?
Concrete inhouden & activiteiten
- Heel wat scholen beschikken over het kwaliteitenspel en het vaardighedenspel van het Centrum voor Informatieve Spelen.
- Bijkerk, L. & Van der Heide, W. (2006). Het gaat steeds beter! Activerende werkvormen voor de opleidingspraktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. O.a. aanvuloefening p 59 , cartoonanalyse p 118, debat p149,…
- Sociaal competente leerkrachten, een werkmap voor de leerkrachtenopleiding, leren omgaan met diversiteit, grenzen en grensoverschrijdend gedrag, seksualiteit en intimiteit. (2001) CGSO Trefpunt / Vormingscentrum Jos van Ussel, Steunpunt Intercultureel Onderwijs UGent, Refleks, p 39-40
- Zie concrete inhouden en activiteiten bij de competentie “dialoog en samenwerking”.
- Bekijk ook het instrument voor de lerarenopleider, doel “Als lerarenopleider integreer je diversiteit in het totale onderwijsleerproces van studenten” en doel “De studenten begeleiden tot kwaliteitsvolle interactie met elkaar en anderen” voor meer voorbeelden en tips.
Uitwerking
Lenny Gerinckx
Projectmedewerker “Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen”, Steunpunt Diversiteit en Leren
Bronnen:
- “Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen. Visie op de integratie van diversiteit en competenties omgaan met diversiteit in de lerarenopleiding.” Visietekst in kader van het project “Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen”.
- Bijkerk, L. & Van der Heide, W. (2006). Het gaat steeds beter! Activerende werkvormen voor de opleidingspraktijk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. p202 – 204
- DISCO – DiversiteitsSCreeningOnderwijs, Steunpunt Diversiteit en Leren. Instrument leerlingenniveau, secundair onderwijs
- Sociaal competente leerkrachten, een werkmap voor de leerkrachtenopleiding, leren omgaan met diversiteit, grenzen en grensoverschrijdend gedrag, seksualiteit en intimiteit. (2001) CGSO Trefpunt / Vormingscentrum Jos van Ussel, Steunpunt Intercultureel Onderwijs UGent, Refleks, p 39-40
De uitwerking kwam tot stand i.s.m. de lerarenopleidingen van de partnerinstellingen van het project “Bruggen bouwen voor gelijke onderwijskansen”.